زمان تقریبی مطالعه: 9 دقیقه
 

السجن و النفی فی مصادر التشریع الاسلامی (کتاب)




کتاب " السجن و النفي في مصادر التشريع الإسلامي"، نوشته جناب استاد نجم الدین طبسی ( ۱۳۳۴-) به موضوع زندان و تبعيد از ديدگاه فقه اماميه پرداخته است. اين كتاب كه خلاصه شده دو كتاب ديگر از نويسنده با عنوان‌هاى« موارد السجن فی النصوص و الفتاوی » و« النفی و التغریب فی مصادر التشریع الإسلامی » مى‌باشد.


۱ - انگيزه تأليف

‌
نگارنده ۲ جزوه مستقل درباره زندان و تبعيد به زبان عربی منتشر كرده و مورد استقبال قرار گرفته است; لذا به توصيه برخى از اساتيد مصمم مى‌شود آن دو را در يك كتاب مستقل، همراه با اضافات و منابع و مصادر به چاپ برساند و هدفش از اين تحقيقات بيان ديدگاه روايى و فقهى اسلام درباره زندان كردن و دور نگاه داشتن برخى از مجرمان است كه كيفرشان به اندازه حد شرعى نرسيده و يا مصلحت خودشان و جامعه در آن است كه مدتى محدود يا نامحدود از اجتماع دور باشند.

۲ - ساختار کتاب

‌
از يك مقدمه و دو بخش و يك فهرست منابع تشكيل شده است. بخش اول مركب از دو باب مى باشد: باب اول به موارد زندان و باب دوم به احكام و حقوق زندانيان اختصاص دارد. بخش دوم در باره نفی بلد و تبعيد مى باشد و داراى ۴ فصل است.
[۱] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج۱، ص۲.    


۳ - گزارش محتوا

‌
مصنف در آغاز وجود زندان در احکام و فروع دينى را از مسلماتى شمرده كه نياز به استدلال و ارائه دليل ندارد.
[۲] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۳.    


۳.۱ - زندان


پس از آن مواردى كه اسلام براى مجرمان حکم به زندان مى‌كند را ذيل ۱۴ فصل با عناوين زير بيان مى‌دارد:

۳.۱.۱ - قتل


در اينجا نگارنده مواردى را به شرح زير نقل مى‌كند.
[۳] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۱۷.    

۱- كسى كه متهم به قتل مى‌شود تا زمانى كه محكوم شود يا برائت حاصل كند در زندان مى‌ماند.
۲- كسى كه تصميم به قتل گرفته ولى انجام نداده است.
۳- كسى كه مقتول را گرفته و قاتل آن را كشته است.
۴- كسى كه امر به كشتن مى‌كند.
۵- كسى كه قاتل را از قصاص فرارى دهد.
۶- كسى كه اقدام به ترور مى‌كند ولى موفق به قتل نمى‌شود.
۷- قاتل بعد از اين‌كه اولياء دم گذشت كردند زندان مى‌شود.
۸- اگر ولىّ دم داراى شرايط كامل نبود قاتل را تا زمانى كه ولىّ دم شرايطش كامل شود زندان مى‌كنند مانند ولىّ دمى كه صغير، مجنون ، يا غايب است.
۹- مسلمانى كه كافر ذمىّ را مى‌كشد تا زمانى كه ديه او را بدهد زندان مى‌شود.
۱۰- مولا اگر عبدش را بكشد يا كس ديگر بنده‌اى را بكشد تا ابد بايد در زندان بماند.
۱۱- بنده‌اى كه به دستور مولايش كسى را بكشد زندان ابدى مى‌شود.

۳.۱.۲ - سایر موارد


۲)مورد دوم در باره زندانى شدن دزد يا سارق است.
[۴] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۱۴.    

۳) زندانى كردن كسى كه اذيت بدنى مى‌كند ولى به حدّ زخمى كردن نمى‌رسد. مثلاً كسى كه موى زنى را بتراشد.
[۵] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۱۸.    

۴) كسى كه به ديگرى ناسزا گويد; يا او را اذيت كند و يا به او تهمت بزند زندان مى‌شود.
[۶] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۱۹.    

۵) كسى كه واجبات الاهى را ترك مى‌كند و يا محرمات را انجام مى‌دهد براى تأديب زندان مى‌شود.
[۷] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۲۰.    

۶) ساحران و امثال آنها نيز زندان مى‌شوند.
[۸] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۲۲.    

۷) حبس برخى از گروه‌هاى منحرف كه انحراف در سلوك و شيوه زندگى دارند.
[۹] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۲۲.    

۸) حبس برخى از مرتدين كه حكم به اعدامشان نمى‌شود.
[۱۰] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۲۴.    

۹) حبس به خاطر فحشا; چه آنهايى كه محكوم به حدّ شرعى هستند و تا زمان اقامه حدّ زندان مى‌شوند، و چه آنهايى كه حد شرعى ندارند.
[۱۱] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۲۵.    

۱۰) به خاطر شراب‌خواری . غير از مواردى كه داراى حد است.
[۱۲] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۲۹.    

۱۱) در مسائل خانوادگى و ازدواج كه ۸ مورد را مؤلف ذكر كرده است.
[۱۳] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۳۰.    

۱۲) دشمنان دولت. مانند جاسوسان، متجاوزان، اسرا.
[۱۴] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۳۳.    

۱۳) حبس عمّال و مجريان خائن.
[۱۵] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۳۶.    

۱۴) حبس به خاطر حقوق مالی مانند كسى كه قرض خود را ادا نمى‌كند.
[۱۶] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص۳۷.    


۳.۱.۳ - حقوق زندانيان از ديدگاه روايات


در باب دوم اين بخش حقوق زندانيان از ديدگاه روايات و منابع فقهى شیعه و اهل سنت بيان شده است كه برخى از آنها عبارت‌اند از:
۱- جبران خسارت كسى كه به اشتباه زندانى شده است.
[۱۷] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۴۶.    

۲- زندانى حق دارد در مناسک و شعائر دينى مانند نماز جمعه شركت كند.
[۱۸] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۴۶.    

۳- ملاقات با نزديكان و خانواده.
[۱۹] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۴۷.    

۴- حقوق رفاهى.
[۲۰] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۴۸.    

۵- تعطيلى و مرخصى.
[۲۱] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۴۸.    

۶- حق زندانى است كه دادگاهش سريع انجام شود.
[۲۲] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۴۹.    

۷- بستگان زندانى بايد از طريق بیت‌المال ارتزاق كنند.
[۲۳] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۵۰.    

البته توصيه‌هايى نيز براى تفكيك زندانيان و طبقه‌بندى آنها و جداسازى زن از مرد، كوچك از بزرگ، شكنجه نكردن زندانى، به كارگيرى آنها در مشاغل مختلف ارائه شده است.
[۲۴] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۵۱به بعد.    


۳.۲ - تبعيد


بخش دوم كتاب مربوط به نفى بلد و يا تبعيد است. در آغاز به مفهوم اين اصطلاح از ديدگاه لغوى و فقهى و تاريخچه آن قبل از اسلام مى‌پردازد پس از آن مواردى را كه لازم است اشخاص تبعید شود بيان مى‌كند.
[۲۵] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج۱، ص۶۱.    

۱- تبعيد به خاطر برخى از موارد قتل.
[۲۶] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج۱، ص۶۴.    

۲- تبعيد به خاطر برخى از موارد فحشا .
[۲۷] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج۱، ص۶۵.    

۳- تبعيد به خاطر برخى از خصومت‌ها و ناسازگارى‌ها با دولت اسلامی مانند مسلمانى كه جاسوسى كند و يا اسرار نظام اسلامی را فاش كند.
[۲۸] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج۱، ص۷۵.    

۴- مواردى كه تبعيد به خاطر ايجاد امنیت و سلامت اجتماعى است.
[۲۹] السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج۱، ص۷۵.    

در پايان نويسنده ۴۵۳ منبع و مصدر براى اين تحقيق معرفى كرده است.

۴ - پانویس

 
۱. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج۱، ص۲.    
۲. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۳.    
۳. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۱۷.    
۴. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۱۴.    
۵. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۱۸.    
۶. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۱۹.    
۷. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۲۰.    
۸. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۲۲.    
۹. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۲۲.    
۱۰. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۲۴.    
۱۱. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۲۵.    
۱۲. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۲۹.    
۱۳. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۳۰.    
۱۴. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۳۳.    
۱۵. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۳۶.    
۱۶. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص۳۷.    
۱۷. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۴۶.    
۱۸. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۴۶.    
۱۹. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۴۷.    
۲۰. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۴۸.    
۲۱. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۴۸.    
۲۲. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۴۹.    
۲۳. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۵۰.    
۲۴. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج ۱، ص ۵۱به بعد.    
۲۵. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج۱، ص۶۱.    
۲۶. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج۱، ص۶۴.    
۲۷. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج۱، ص۶۵.    
۲۸. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج۱، ص۷۵.    
۲۹. ↑ السجن و النفی فی مصادر التشریع الإسلامی، نجم الدین طبسی، ج۱، ص۷۵.    


۵ - منبع

نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.


رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب فقهی شیعه




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.